MEV jest bardzo ważną częścią nie tylko Ethereum, na którym skupimy się w tym tekście, ale wszystkich łańcuchów bloków. Co prawda dotyczy głównie platform smart kontraktów, ale nawet sam Bitcoin ma nieco potencjału MEV.
MEV początkowo odnosiło się do “Miner Extractable Value”, ze względu na mechanizm Proof of Work stosowany przez Ethereum i górników, którzy w tym uczestniczyli, jednak inne sieci, a przede wszystkim sam ETH stosuje już Proof of Stake, w którym górników nie uświadczymy, dlatego też (oraz ze względu na “poszukiwaczy”) nazwa została zmieniona na nieco lepiej pasującą do aktualnej sytuacji, a mianowicie “Maximal Extractable Value”.
Maximal Extractable Value odnosi się do techniki, dzięki której początkowo górnicy, a następnie walidatorzy, wykorzystując swoje możliwości i władzę nad tym jak wygląda blok, mogą dodatkowo zarabiać.
Wraz z rozwojem MEV odpowiedzialność za znalezienie tego typu okazji spadła na barki specjalnych “poszukiwaczy”, którzy uruchamiają algorytmy zajmujące się wykrywaniem, wykonywaniem i wysyłaniem do sieci jak największej liczby zyskownych transakcji “ekstrakcji wartości”.
Czym ta ekstrakcja może w ogóle być? Czym dokładnie jest ta tajemnicza metoda dodatkowego zarobku?
Czym jest MEV w kryptowalutach?
MEV odnosi się do wszystkich technik, które pozwalają czerpać zysk bezpośrednio z sieci wykorzystując do tego jej aktualny oraz przyszły stan. MEV może być pozytywny, ale może też wykorzystywać działanie blockchain do niezbyt przyjaznych technik kończących się na stratach zwykłych, niczego niepodejrzewających użytkowników.
Zacznijmy poznawanie MEV od tego, kto w ogóle jest głównym udziałowcem w tej technice, a są to górnicy/walidatorzy oraz poszukiwacze.
Węzeł, który dodaje bloki do łańcucha, konstruuje je z kilku danych, ale przede wszystkim z transakcji, które otrzymał od użytkowników. Twórcy bloków w łańcuchach mogą dowolnie ustalać kolejność wykonywania transakcji, a nawet wykluczać niechciane w ramach bloku, który tworzą.
Wszystkie niepotwierdzone transakcje przebywają w specjalnej puli, tzw. Mempool, zawierającej te wysłane do sieci, ale jeszcze nie dodane do łańcucha.
Każdy twórca bloku decyduje o tym, które transakcje w nim umieści. Nie może zebrać wszystkich, ponieważ każdy blok ma ograniczony rozmiar. Jak więc decyduje? Maksymalizuje zyski. Wybiera te, które są dla niego najbardziej opłacalne, czyli te, które oferują najlepszą opłatę lub najlepszy zysk.
Władza górnika/walidatora jest tu ogromna. Może on wybrać dowolne (poprawne!) transakcje, ale przede wszystkim to on decyduje o ich “ułożeniu”. Jest to bardzo ważne.
Każda transakcja zmienia stan łańcucha bloków, więc sekwencja ich wykonania często wpływa na wynik pozostałych. Zazwyczaj górnik “układa transakcje” według opłaty lub ich opłacalności dla niego samego, nie czasu jej przesłania i tutaj wkracza potencjał MEV.
Jako że Mempool jest widoczny dla każdego, zainteresowani korzystaniem z MEV wiedzą, co się wydarzy, np. że użytkownik A chce kupić 10000 USDC na giełdzie Uniswap, ponieważ wysłał już taką transakcję do sieci. Ta wiedza może być wykorzystana do tego, by tak ułożyć sekwencje wykonywania transakcji, aby dodać własne operacje przed wykonaniem tych użytkowników.
Jednak mimo iż wszystko zaczęło się od górników jeszcze za czasów POW, to nie oni zarabiają większość wartości MEV. Znalezienie wszystkich okazji nie jest takie proste. Wraz z upływem czasu i wzrostem konkurencji trzeba stosować coraz bardziej skomplikowane algorytmy. Dlatego też istnieją specjalni “poszukiwacze” skupieni na możliwościach wykorzystania MEV.
Poszukiwacze na Ethereum zazwyczaj wykorzystują Flashbots, zapewniające prywatny kanał komunikacji między nimi, a walidatorami, który nie wystawia ich pomysłów na MEV do wglądu dla wszystkich przed wykonaniem transakcji.
Tymi kanałami przesyłają pakiety transakcji konstruktorom bloków. Pakiety to jedna lub więcej transakcji, również te innych użytkowników z Mempool, które są zgrupowane i wykonywane w odpowiedniej kolejności.
Zgodnie z danymi Flashbots 35% wartości MEV trafiała do górników. Pozostałość to zysk poszukiwaczy.
W przypadku aktualnego działania Ethereum, czyli przejścia na POS i wykorzystania nie górników a walidatorów, możliwości MEV pozostają takie same, ale są nieco korzystniejsze dla zwykłych użytkowników, którzy teraz łatwiej mogą dołączyć do walidacji sieci i/lub korzystać z zysków walidatorów np. biorąc udział w puli stakingowej.
No dobrze, ale czym dokładnie jest MEV? Jakie są te operacje, które wyciągają wartość?
Przykłady MEV
Istnieje wiele możliwości wyciągania jak największej wartości z sieci. Oto kilka z nich:
Arbitraż
Najpopularniejszym przykładem jest arbitraż na giełdach DEX. Poszukiwacze MEV mogą znaleźć rozbieżności cenowe na różnych giełdach dotyczące tych samych aktywów i wykorzystać je na swoją korzyść.
Jeśli token X na giełdzie Uniswap kosztuje $10, a na giełdzie Balancer $11, to można kupić go taniej i sprzedać drożej w jednej transakcji, czym nie tylko szybko zarobi się na różnicy w cenie, ale i przy okazji wyrówna ich wartość zgodnie z ceną rynkową.
Likwidacje
Poszukiwacze monitorują sieć, obserwując “potencjalne ofiary”, czyli w tym wypadku pożyczkobiorców, których można zlikwidować. Likwidacja była szeroko opisana w artykułach o Maker DAO oraz Kujira, dlatego zapraszam tam po szczegóły.
Wyjaśniając jednak na szybko. Gdy wartość zastawu pożyczkobiorcy (tokenów, które wpłacił, aby wziąć pożyczkę) spada do określonego poziomu, jego tokeny są sprzedawane na aukcji ze zniżką, aby spłacić zadłużenie.
Poszukiwacze szybko wysyłają transakcję, aby być pierwszymi, którzy zlikwidują pożyczkę zachowując dla siebie zysk z tzw. premium, czyli przeceny na wartości kupowanych tokenów.
Sandwich trading
Trading “na kanapkę” jest kolejną metodą wykorzystania potencjału MEV. Jak działa? W tym wypadku wykorzystywana jest wiedza o dużych transakcjach, które mogą np. znacznie wpłynąć na balans pul na giełdach DEX i popchnąć cenę znacznie w górę.
Jeśli poszukiwacz wartości wie, że ktoś chce wymienić tokeny w dużej ilości (a jak wiemy mempool jest jawny), które znacznie wpłyną na pulę, może wykonać dwie transakcje, jedną tuż przed wymianą użytkownika i drugą tuż po.
Np. jeśli ktoś kupuje ETH o wartości 1mln USD, poszukiwacz MEV może obliczyć jak wpłynie to na pulę i wykonać transakcję przed - kupując ETH i podnosząc cenę w danej puli.
Następnie wykonana zostanie transakcja użytkownika (zakup ETH o wartości 1 mln USD), by tuż po tym, poszukiwacz sprzedał ETH, które dopiero co zakupił przed transakcją użytkownika.
Jak widzimy, o ile dwie wcześniej wspomniane aktywności nie są bardzo szkodliwe dla zwykłych użytkowników, tak ta, jak najbardziej jest.
Wiele innych
Zwykłe wyprzedzanie transakcji także jest częścią “złego” MEV. Może przybrać formę transakcji, która następuje przed inną np. jeśli chcemy kupić X, a wiemy, że ktoś inny również to kupi, czym podniesie cenę, możemy go ubiec. Jest to tzw. front-running. Podobnie sprawa wygląda z back-runningiem, czyli umieszczenie transakcji nie tuż przed a tuż po innej.
NFT MEV również jest ciekawą formą wyciągania maksimum z naszych środków, np. jako wykup wszystkich tokenów niezamiennych po aktualnej najniższej cenie (tzw. floor) i sprzedaż tym, którzy przyjdą po nas.
Rynek MEV
Według danych wspomnianego już Flashbots, 35% MEV trafia do górników, a pozostała wartość do poszukiwaczy.
grafika: explore.flashbots.net/data-metrics
Wartość MEV, którą udało się zdobyć obu podmiotom, od 1 stycznia 2020 roku, w 10 protokołach sieci Ethereum to ponad 675 mln USD. Na wszystkie transakcje MEV śledzone przez Flashbots przeznaczono w opłatach 1,4 mln USD.
Najbardziej zyskowny i popularny jest arbitraż.
Flashbots nie śledzi “kanapek”, ale jak pokazuje inne źródło, MEVbots, czasem potrafią one przynieść ogromny dochód.
#MEV ???? Our user made a profit of $98,284 with an ROI of 2,399.4% in 7 days, via 918 sandwich trades.https://t.co/jys2HO52hi
— MEVbots ???? (@mevbots) August 17, 2022
Pozytywny wpływ MEV
MEV ma wiele pozytywów, chociażby opisany wyżej arbitraż, który pozwala balansować cały ekosystem kryptowalut i oferty wszystkich DEX na rynku.
Wiele projektów DeFi opiera swoje działanie o MEV, dzięki któremu ceny aktywów są zgodne z ich wartością rynkową. Podobnie sprawa wygląda z likwidacjami, które zapewniają utrzymanie protokołów pożyczkowych i ich poprawne działanie.
Negatywny wpływ MEV
Mimo swoich oczywistych zalet samo wykorzystywanie tych wszystkich okazji jest niemal niedostępne dla zwykłych użytkowników, którzy nie posiadają wysokiej wiedzy technicznej potrzebnej do ekstrakcji wartości i funduszy, które musieliby do tego wykorzystać.
Poza tym MEV często jest nazywany “ukrytym podatkiem”, ponieważ użytkownicy padający ofiarą front-runningu, czy wspomnianych “kanapek” w ogóle nie są świadomi tego, że coś z ich wymianą poszło nie tak.
Oczywiście nie każda wymiana na DEX jest wykorzystywana przez poszukiwaczy, a nawet jeśli, to wpływ na użytkownika często jest minimalny. Nie zmienia to faktu, że sztucznie podnoszone ceny i manipulacje są negatywną stroną MEV.
No i opłaty... Dużo szans na wyciąganie wartości i coraz większa rywalizacja w tej dziedzinie oznacza więcej transakcji i wyższe opłaty, na których najbardziej cierpią zwykli użytkownicy. Jednym z rozwiązań tego problemu jest wspomniane Flashbots. Niestety aktualnie powoduje kilka innych problemów opisanych tutaj:
Co więcej, jeśli MEV dostępny w danym bloku znacznie przekracza standardową nagrodę, walidatorzy mogą być zachęceni nawet do próby reorganizacji bloków i przechwytywania MEV dla siebie.
Podsumowanie
MEV było, jest i wygląda na to, że będzie nieodłączną częścią każdej sieci, która pozwala na takie praktyki. Często bardzo pomocne i kluczowe dla działania protokołów MEV, może być wykorzystywane także przeciwko użytkownikom, których dostęp do takich możliwości jest bardzo ograniczony ze względu na wymaganą wiedzę i/lub kapitał.
Istnieją projekty, które próbują walczyć z negatywnymi skutkami MEV już na poziomie smart kontraktów, a nawet blockchainów ukrywając Mempool, czy stosując możliwości wyroczni takich jak Chainlink FSS.
MEV osiąga już dziś ogromne rozmiary i chce brać w nim udział niemal każdy, kto tylko może, jednak zwiększa to rywalizację i ogranicza zyski dla poszukiwaczy, a także może zwiększać opłaty transakcyjne w sieciach, które dają dużo okazji przy ograniczonych możliwościach.
Warto wiedzieć, że choć nie jest zawsze idealny i może bardzo niekorzystnie odbijać się na zwykłych użytkownikach, MEV nie jest tylko i wyłącznie zły. Dotyczy każdej możliwości i praktyki wyciągnięcia wartości z sieci przy użyciu wszystkich dostępnych oraz zgodnych z zasadami sieci sposobów.
