Kryptowaluty powstały zaledwie 15 lat temu i choć droga jest kręta i z wieloma wybojami, cały czas się rozwijają, przełamują kolejne ograniczenia i zyskują coraz większe grono użytkowników, fanów i inwestorów.
Wiele osób nadal jednak nie potrafi zrozumieć jak coś, co istnieje tylko wirtualnie, może mieć jakąkolwiek wartość. Jak kawałek napisanego przez człowieka kodu, działającego na komputerach w sieci, do której każdy może dołączyć i której nikt odgórnie nie kontroluje i nie "zabezpiecza”, może generować takie zainteresowanie i osiągać absurdalne wyceny.
Cyfry na komputerze, którym nadano wartość bilionów dolarów, nadal dziwią wiele osób. I choć mnie osobiście bardziej dziwi to, że w XXI w. kogoś dziwi wartość wirtualnych danych, tak pewne wątpliwości dotyczące nowych pomysłów i technologii zawsze będą się pojawiać, zwłaszcza w przypadku czegoś tak specyficznego jak kryptowaluty i ich fundamentalna wartość, oferta, czy sposób działania.
Od pewnego czasu, rozwijają się projekty, które mogą pomóc zrozumieć wartość kryptowalut osobom “anty-wirtualnym”, ponieważ są używane do budowy realnych rozwiązań. “Realnych” w sensie takich, które możemy zobaczyć, kupić, dotknąć i wykorzystać do wbicia gwoździa (choć to nie ich przeznaczenie). Są więc “prawdziwe”.
Tym czymś jest opisywane dziś DePIN, czyli sektor kryptowalut, którego głównych celem jest budowanie fizycznej infrastruktury, w skład której wchodzą różne sprzęty oferujące konkretne możliwości i usługi.
Artykuł nie stanowi porady inwestycyjnej. Zawsze wykonaj własne badanie projektów i rynku, pamiętając o ryzyku. Wszystkie wymienione w tym tekście kryptowaluty stanowią jedynie przykład i nie należy się nimi sugerować.
Czym jest DePIN?
DePIN oznacza Zdecentralizowane Sieci Infrastruktury Fizycznej (Decentralized Physical Infrastructure Networks). Choć termin jest dość świeży, tak projekty tego typu działają od wielu lat. Konsensus co do nazwy DePIN został osiągnięty w… ankiecie, jaką Messari przeprowadziło na swoim koncie społecznościowym X.
Krótka definicja: DePIN odnosi się do sieci, która wykorzystuje nagrody w postaci tokenów, aby zachęcić użytkowników do dzielenia się posiadanymi zasobami, które mogą obejmować procesory, pamięć masową, hotspoty i inne urządzenia, w celu stworzenia infrastruktury dostarczającej różne usługi i dane.
Projekty sektora DePIN wykorzystują technologię blockchain do tworzenia infrastruktury składającej z różnych rodzajów sprzętu. Stosują do tego celu zarówno gotowe produkty (telefony, karty graficzne) jak i takie, tworzone przez różne projekty na własne potrzeby.
Trzonem ich działania, oprócz kryptowalut, które pełnią kluczową rolę “zachęcającą” oraz płatniczą (za usługę), jest właśnie tzw. Internet Rzeczy, czyli sprzęt wyposażony w różne czujniki i oprogramowanie, gromadzące i udostępniające dane. Tego typu sprzęty mogą składać się na sieci telekomunikacyjne, sensoryczne, odnawialne źródła energii, chmurę obliczeniową, przechowywanie danych i wiele innych.
Grafika: https://iotex.io/blog/real-world-assets-depin
Najważniejszą cechą DePIN jest decentralizacja sieci i brak jednej korporacji zajmującej się utrzymaniem całej siatki sprzętu. Ta odpowiedzialność spada na użytkowników, którzy w zamian za udział w tworzeniu tej infrastruktury, przyczynianiu się do jej rozwoju i jej utrzymania, otrzymują nagrody w tokenach projektu.
Zachęty finansowe w postaci kryptowalut są kluczowe w celu uzyskiwania zainteresowanych do budowania ogromnej sieci o konkretnym przeznaczeniu. Nikt z nas nie chce udostępniać danych… za darmo, lub zajmować się utrzymaniem sprzętu, który dostarcza jakieś usługi, jeśli nic z tego nie mamy.
DePIN ma na celu tworzenie zdecentralizowanej infrastruktury, odpornej na cenzurę i manipulacje oraz opartej na społeczności użytkowników, którzy w zamian za zostanie częścią projektu i pomoc w jego rozwoju, zarówno jako użytkownicy, jak i dostawcy danych lub pośrednicy w usługach, otrzymują nagrody.
Dla kogoś, kto ma podstawowe pojęcie o działaniu kryptowalut i przeczyta definicję DePIN, właściwie każdy projekt L1 wyda mu się dokładnie tym. I poniekąd jest to prawda, ale w tym sektorze chodzi bardziej o oferowanie usług pozafinansowych, a wiele projektów L1 skupia się właśnie na finansach (choć to też jest uproszczenie, ale wyjaśnienie tego zajmie dwa kolejne artykuły. Po co ja to w ogóle wtrącam i mącę? Nie wiem.). Poza tym różnic jest niewiele i Bitcoina też moglibyśmy wpisać w tę narrację, choć oczywiście do niej “oficjalnie” nie należy.
W DePIN różnego rodzaju sieci komunikacyjne, energetyczne lub obliczeniowe działają dzięki siatce połączonych ze sobą węzłów obsługiwanych przez zwykłych ludzi, którzy jednocześnie mogą czerpać z nich korzyści, także finansowe.
Przewagą infrastruktury budowanej za pomocą DePIN są:
- Szybsze skalowanie i niższe koszty - Rozwiązania DePIN mogą skalować się szybciej i taniej dzięki udziale i początkowych inwestycjach wszystkich użytkowników, tzw. crowdsourcingowi oraz oparciu się na ekonomii projektów, wolnym rynku i rywalizacji o klienta, a nie monopolu kilku korporacji.
- “Dzielona ekonomia” - W zależności od dokładnego modelu działania danego rozwiązania, to użytkownicy mogą otrzymywać większość lub wszystkie zyski w zamian za swój udział w sieci.
- Brak kontroli dostępu - DePIN nie wymagają pozwolenia na dołączenie do sieci i są wysoce odporne na cenzurę.
- Większa transparentność - Otwarte źródłowo projekty, dzięki którym jasno wiemy co i jak działa oraz jakie dane są udostępniane. Dodatkowo dochodzi tu pseudoanonimowość kryptowalut, a także wybór komu udostępniamy dane i czy w ogóle chcemy je udostępniać.
Wyzwania i wady
Oczywiście, jak każdy projekt, narracja i sektor rynku, ten też nie jest pozbawiony wyzwań i wad.
Regulacje mogą stanowić dużą przeszkodę w dostępie do sieci lub poddać pod wątpliwość legalność takiego udziału, przynajmniej w niektórych projektach.
Adopcja takich rozwiązań postępuje, ale nie jest niczym pewnym. W procesie dalszej eksploracji może się okazać, że występują problemy i wady, które zatrzymają ich dalszy rozwój lub skończą się… centralizacją, nawet jeśli nie sieci, to produkcji urządzeń, licencji, itp.
Konkurencja jest ogromna i są nią największe korporacje na świecie, które zainwestowały miliardy w budowę własnej infrastruktury. Nie odpuszczą, nie położą się i nie będą płakać. Niektóre (jak np. Deutsche Telekom - czyli T-Mobile) dołączają do kryptowalut na wczesnych etapach, aby nie zostać pominiętymi, ale nadal są to raczej wyjątki.
Problemem mogą być też technologiczne wyzwania i edukacja. W końcu nie każdy zna się na obsłudze urządzeń i ich konfiguracji. Edukacja, prostota obsługi i korzystania z takich usług oraz wyzwania technologiczne to kolejne znaki zapytania w budowie tak rozległych sieci, które muszą działać fizycznie i być utrzymywane przez tysiące osób.
No i warto przeanalizować czy ekonomia takich projektów przetrwa próbę czasu. DePIN musi być używane, bo gdy skończą się zachęty, a nie będzie wystarczającego wykorzystania, skończy się także zainteresowanie społeczności.
Czy “Flywheel” zadziała? Nie wiemy.
grafika: Messari.io
Wyzwania istnieją, ale DePIN już dziś osiąga sukcesy. Za chwilę przejdziemy do przykładów, natomiast warto wspomnieć jeszcze o dwóch głównych kategoriach, które wyróżniamy w DePIN:
- Sieci zasobów fizycznych - Są to projekty, które zachęcają dostawców usług do wdrażania sprzętu, który zapewnia określone funkcjonalności w danej lokalizacji.
- Sieci zasobów cyfrowych - Są to usługi tzw. chmury obliczeniowej. Zachęcają do dostarczania zasobów cyfrowych takich jak moc obliczeniowa, pamięć masowa i przepustowość.
Przykłady i rodzaje zastosowań DePIN
Sieci komunikacyjne
Przykładem uczestnictwa w takiej sieci jest instalacja hotspotu - urządzenia, które zapewnia opcje łączności użytkownikom i urządzeniom w pobliżu.
Jednym z największych sukcesów DePIN jest bez wątpienia Helium. Hotspoty tego projektu zarabiają tokeny za budowanie i zabezpieczanie infrastruktury sieciowej oraz przesyłanie danych. Ilość tokenów dystrybuowanych do Hotspotów zależy od weryfikacji wartości, jaką dają sieci. Weryfikacja odbywa się za pomocą algorytmu o nazwie Proof-of-Coverage (PoC).
Aktualnie w sieci działa niemal milion hotspotów. Helium zapewnia różne usługi takie jak np. dostęp do sieci komórkowej 5G.
Lokalizacja hotspotów Helium
Sensory
Jeśli masz telefon, to masz sensory. Urządzenia takie jak smartfony, które oferują z każdym rokiem coraz bardziej zaawansowane możliwości są podstawowym sensorem, który może być wykorzystywany w tym typie projektów DePIN.
Nie musimy ograniczać się jednak do telefonu komórkowego. Sensorem może być także kamera samochodowa lub inne tego typu urządzenia, które mogą gromadzić dane zewnętrzne.
Jednym z projektów, który działa w tym sektorze jest Hivemapper, który wykorzystuje właśnie kamerki samochodowe do tworzenia stale aktualizowanej mapy drogowej, która nie tylko obrazuje wygląd danej ulicy, ale zbiera też dane o umiejscowieniu znaków drogowych, sygnalizacji świetlnych, itp.
Energetyka
Czysta energia i źródła odnawialne są dość istotne dla wielu przeciwników kryptowalut. DePIN może zachęcać do rozwoju i produkcji właśnie takiej energii na masową skalę. Jednym z pomysłów może być zachęcanie do instalacji paneli słonecznych i wynagradzanie ich posiadaczy za dostarczenie do sieci energii lub tworzenie sieci stacji ładowania samochodów elektrycznych.
Jednym z projektów skupionych na tematyce energii jest Energy Web.
Gromadzenie i udostępnianie danych
Różne urządzenia mogą zostać zainstalowane lub wykorzystane w celu gromadzenia danych i rozwijania badań nad tym dlaczego coś się dzieje, lub jak wpływa to na “coś innego”.
Użytkownicy mogą zainstalować odpowiednie aplikacje lub urządzenia i w zamian za nagrody udostępniać cenne dla firm dane na temat żywotności urządzeń, wad, błędów, zużycia paliwa, itp.
Na ostatnim z wymienionych, czyli rynku samochodowym, skupia się np. projekt DIMO.
Wirtualne zasoby
Powyższe przykłady zaliczają się głównie do wykorzystań zasobów fizycznych i budowy różnego rodzaju sieci.
DePIN to jednak także bliższe kryptowalutom zasoby cyfrowe.
Udostępnianie mocy obliczeniowej dla rozwiązań sztucznej inteligencji, przechowywanie danych, renderowanie, obliczanie, czy hostowanie. To wszystko zalicza się do drugiej grupy DePIN, która także budowana jest poprzez fizyczne sprzęty, takie jak karty graficzne, procesory, czy dyski twarde.
Projektów tego sektora jest mnóstwo i wiele z nich zostało już opisane na Blokpres.
Filecoin, Arweave, Akash i Render, to zaledwie początek długiej listy projektów, które udostępniają zasoby obliczeniowe lub pamięć dla przechowywania i pracy na danych.
Podsumowanie
DePIN nie jest sektorem “nowym” na rynku kryptowalut, ale zaledwie rok temu została mu przydzielona taka właśnie nazwa, która utrwaliła się już w społeczności.
Określa ona projekty, które używają zachęt w postaci tokenów działających na blockchainie do budowy fizycznej infrastruktury, z której korzystać mogą zarówno inne projekty kryptowalut jak i te, które nie mają nic wspólnego z tym rynkiem.
Wiele wyzwań jeszcze przed DePIN, ale od lat odnosi on sukcesy, a projekty, które liderują w tej dziedzinie, zyskują adopcję, w niektórych przypadkach dość sporą, co obrazuje niemal milion hotspotów Helium.
