Rynek zdecentralizowanego przechowywania danych rozwija się i ma w swoich szeregach kilka ciekawych projektów, jednak nie da się ukryć, że dwa zdecydowanie wyróżniają się na tle pozostałych. Filecoin i Arweave to w wielu kwestiach liderzy rosnącego, choć nadal niewielkiego rynku danych przechowywanych w sposób zdecentralizowany z wykorzystaniem łańcucha bloków.
Oba projekty starają się rozwiązać podobne problemy, jednak sposób w jaki to robią, jest zgoła odmienny. Różnice między sieciami dotyczą wielu spraw takich jak chociażby konsensus, o którym jednak tylko dziś krótko wspomnę. Skupię się za to przede wszystkim na podejściu obu sieci do swojej głównej oferty, czyli przechowywania danych oraz na czymś, co zapewne także was interesuje, czyli jak wyglądają obie tokenomie i jak natywne waluty obu sieci wpasowują się w ich działanie.
Zacznijmy jednak od ogólnego przedstawienia obu projektów i ich działania.
Artykuł nie stanowi porady inwestycyjnej, a jest jedynie subiektywną opinią autora. Zawsze wykonaj własne badanie rynku i projektów. Inwestowanie w kryptowaluty wiąże się z ryzykiem.
Filecoin
Filecoin jest siecią peer-to-peer, zbudowaną na podstawie znanego protokołu IPFS, który używa kryptograficznych hashy do weryfikacji autentyczności i integralności plików.
W przeciwieństwie jednak do IPFS, Filecoin zapewnia dodatkową warstwę zachęt, która daje większą pewność co do przechowywania plików i uzyskania do nich dostępu.
Algorytmem konsensusu działającym w Filecoin jest Expected consensus, który wybiera lidera, który stworzy blok na podstawie Proof of Storage, który podobnie do popularnego Proof of Stake sprawia, że im więcej “stakujemy”, tym większą mamy szansę na zostanie wybranym. W przypadku Filecoin “stakowaniem” jest ilość pamięci jaką węzeł dostarcza do sieci oraz proporcjonalna ilość FIL, którą należy zablokować.
Dostawcy pamięci muszą dostarczać dowody na to, że przechowują dane. Proof of Replication zapewnia, że utworzyli oni unikalną kopię danych klienta i przechowali ją, natomiast Proof of Spacetime udowadnia, że dane przez cały ustalony czas są przechowywane.
Przechowywanie danych w Filecoin opiera się o kilka komponentów, na które składają się:
- Dostawcy pamięci masowej oraz dostawcy odzyskiwania - Ci pierwsi odpowiadają za wspomniane wyżej przechowywanie danych i dowody, natomiast dostawcy odzyskiwania pozwalają użytkownikom na szybki dostęp do danych.
- Umowy - Filecoin opiera się o umowy zawierane między użytkownikami i dostawcami. Obejmują takie warunki, jak rozmiar danych, cena, czas trwania i zabezpieczenie (w FIL). Negocjacje odbywają się poza łańcuchem, a następnie umowa z wszystkimi informacjami jest publikowana w sieci i dostępna do weryfikacji.
Jak więc w skrócie działa Filecoin? Użytkownik zawiera umowę z dostawcą pamięci i płaci określoną kwotę, za określony czas. Dostawca przechowuje dane i dostarcza dowody na to. Jeśli nie dostarczy, zostanie ukarany ekonomicznie (straci zastaw w tokenach FIL).
W każdej chwili i za niewielką opłatą użytkownik może odzyskać swoje dane poprzez dostawców odzyskiwania.
14 marca sieć została zaktualizowana o bardzo ważną funkcję, a mianowicie FVM. Maszyna wirtualna kompatybilna z Ethereum pozwala każdemu programować smart kontrakty, które dają ogromne możliwości dostosowywania danych i pracy na nich oraz znacznie zwiększają możliwości Filecoin.
Arweave
Arweave swoje działanie opiera o mechanizm konsensusu SPoRA, którego rdzeniem jest zapewnienie odpowiedniego poziomu replikacji danych przesłanych do sieci.
W Arweave mamy do czynienia z “kopaniem pamięcią”. W dużym skrócie; im więcej danych przechowujemy, tym większa szansa, że uda nam się dodać kolejny blok do sieci i zgarnąć nagrody. Projekt opiera się o “blockweave”, który strukturą bardziej przypomina DAG aniżeli prosty blockchain.
Arweave nie wymaga od górników, aby przechowywali pełną kopię łańcucha, jednak brak zbyt wielu danych niekorzystnie odbija się na dochodowości, a więc zachęca do pobrania wszystkich danych.
Główną misją projektu jest przechowywanie danych jednak jego możliwości nie ograniczają się tylko do tego.
Podobnie jak w przypadku Filecoin, na Arweave można tworzyć smart kontrakty. Platforma pozwalająca na ich programowanie nazywa się SmartWeave i różni się od innych rozwiązań tym, że przenosi ciężar przetwarzania smart kontraktów z węzłów na użytkowników.
Dzięki wszystkim swoim funkcjom Arweave pozwala tworzyć coś, co twórcy nazwali “Permaweb”.
Permaweb to najważniejsza oferta Arweave i coś, co wyróżnia ten projekt od innych. Dane, które zostały przesłane do sieci, są na niej przechowywane właściwie permanentnie. Stąd też pochodzi nazwa...
Dzieje się tak dzięki Storage Endowment, czyli puli, do której trafia znaczna część opłat transakcyjnych, które następnie, o ile jest taka potrzeba, są stopniowo uwalniane w ramach nagród dla górników.
Pesymistyczne symulacje przeprowadzone przez zespół zakładają, że sieć może działać w oparciu o pulę nagród (Endowment) co najmniej przez 200 lat.
Jednorazowa płatność za przechowanie pliku w sposób zdecentralizowany, wielokrotnie powielony przez bardzo długi okres, to coś co wyróżnia Arweave od właściwie każdego innego projektu na rynku, również od Filecoin.
Więcej o tym czym jest i jak działa Arweave.
Najważniejsza różnica pomiędzy Filecoin i Arweave
Zanim porównamy kilka danych dotyczących funkcjonowania obu sieci, odpowiedzmy na najważniejsze pytanie. Jak jest kluczowa różnica pomiędzy opisywanymi dziś kryptowalutami?
Choć oba projekty celują w bardzo podobne wykorzystanie i na obu możemy przechowywać dokumenty, zdjęcia i dowolne inne dane, robią to w całkiem inny sposób. Fundamentalna różnica między nimi sprawia, że tak naprawdę, mimo iż mogą zaliczać się do jednej kategorii, w praktyce służą różnym celom.
Filecoin przypomina bardziej serwis typu AWS, czy Google Cloud, gdzie użytkownik wykupuje daną przestrzeń na określony czas. Dane na Filecoin przechowuje górnik, któremu płacimy, nie cała sieć.
Arweave pozwala zapłacić za plik raz i obiecuje przechowywanie go przez bardzo długi czas. Dodatkowo każde dane są wielokrotnie zreplikowane, co gwarantuje, że pliki nie znikną w przypadku pojedynczej awarii. Nie ma tutaj terminów wygaśnięcia, subskrypcji i dodatkowych opłat.
Jednorazowa opłata za stałe przechowywanie jest czymś, co sprawia, że potencjalne wykorzystania Arweave różnią się od tych, w które celuje Filecoin. To nie znaczy, że Filecoin jest zły. Wiele danych, które poznamy już za chwilę mówi nam wręcz coś odwrotnego, ale znacznie zmienia przeznaczenie obu projektów, a także ich znaczenie dla zdecentralizowanego świata “Web3”.
Najprostszym przykładem różnic w tym podejściu może być grafika tokenów NFT, która musi być gdzieś przechowywana. Może być opłacona np. na rok na Filecoin, gdzie pojawią się pytania “a co po roku?”, albo “a co jeśli górnik wyrzuci dysk twardy?”. Można też za jednorazową opłatą przechować tego typu dane na Arweave z pewnością, że nie znikną gdy twórca przestanie opłacać subskrypcję.
Wejście w życie FVM, które pozwala programować Filecoina sprawia, że mogą pojawiać się zasilone z góry smart kontrakty, które automatycznie będą przedłużać okres przechowywania pliku, nawet permanentnie, jednak znów pojawiają się pytania, co jeśli właściciel zdecyduje nie opłacać dłużej “abonamentu”, jak będą przeliczane opłaty za przechowywanie, czy środki będą mogły zostać opróżnione wcześniej, itd.
Nie da się ukryć, że dzięki tej jednej, ale kluczowej różnicy w działaniu obu tych sieci, celują w dwa różne wykorzystania i dają różne zyski użytkownikom przy odmiennych ograniczeniach.
Przejdźmy teraz do przedstawienia kilku porównań i kolejnych różnic, które wynikają właśnie z tej najważniejszej.
Koszty przechowywania danych na Filecoin i Arweave
Koszty przechowywania danych w obu sieciach różnią się diametralnie.
W przypadku Filecoin mówimy o kosztach, które są znacznie niższe niż w scentralizowanych serwisach, z którymi głównie rywalizuje ten projekt.
Aktualny koszt przechowania 1 GB danych (według file.app) to około $0.002336 rocznie.
W przypadku Arweave mówimy tutaj o koszcie aż $6.87 za ten sam rozmiar pliku.
Pytanie, jakie należy sobie tutaj zadać, to; “Po co płacić 2940 razy więcej?!”
Odpowiedź na to pytanie już poznaliśmy. Jest to fundamentalna różnica w tym, za co płacimy i na jaki czas. W przypadku Filecoin płacimy za określony czas i wychodzi to znacznie taniej. Nie każdy plik chcemy przechowywać 200 lat…
Jednak w przypadku wielu innych wykorzystań, które polegają w większym stopniu na decentralizacji i zaufaniu do tego, że za 2, 3, czy 10 lat dane nadal będą dostępne w niezmienionej formie, Arweave jest znacznie lepszym wyjściem. Wiele projektów “Web3” wybiera Arweave do przechowywania danych. Nie mówimy tylko o NFT i konkretnych projektach, ale nawet o całych blockchainach (jak np. Solana).
W przypadku porównania okresu 10 lat wychodzi na to, że koszt 1 GB to $0.74 rocznie, a więc już znacznie bardziej akceptowalna wartość w zamian za jednorazową opłatę, decentralizację, wielokrotne powielenie, itd. Z każdym kolejnym rokiem koszty maleją, więc im dłuższa perspektywa, tym lepiej.
Mimo wszystko można zadać sobie kolejne pytania. Czy aby na pewno ufam, że za 20 lat otrzymam dostęp do plików, za które dziś zapłacę? Jeśli mam sporo danych, taniej jest kupić własny dysk, a nawet dwa i samemu je przechowywać. Arweave nie jest dla każdego, nie opłaca się każdemu i nie nadaje się do każdego wykorzystania. To ogromny minus.
Wysokie koszty ograniczają konkurencyjność Arweave w kwestii wykorzystań, w których Filecoin może rywalizować nawet z Google Cloud, czy Amazon. Filecoin osiąga niższe ceny niż najbardziej popularne serwisy między innymi dzięki różnym programom zachęt, jak choćby Filecoin Plus.
Dane
Oba projekty mogą przechowywać ogromne ilości danych. W tej kwestii Arweave wydaje się nieco bardziej wydajny, choć jest jednocześnie znacznie mniejszy.
Filecoin przechowuje dane w “sektorach”, które mają ograniczone rozmiary (co nie znaczy, że nie można przechowywać większych plików), natomiast w Arweave nie ma żadnych z góry narzuconych ograniczeń.
W momencie pisania rozmiar blockwave to 124 TiB (Tebibyte, czyli kilka procent więcej niż Terabajt), a sieć skaluje się, jeśli tego potrzebuje, czyli wraz z dodawaniem nowych danych do sieci. “Nowymi danymi” są zarówno wszystkie proste transakcje w AR jak i całe blockchainy zapisane na Arweave.
W przypadku Filecoin rozmiar dostępnej bazy danych jest “troszkę” większy. W momencie pisania dostępne miejsce to aż 19.3 EiB.
Aby pokazać jak ogromny w porównaniu do Arweave jest Filecoin musisz wiedzieć, że 1 EiB = 1,048,576 TiB.
Jednak nie całe dostępne miejsce jest wykorzystywane. Pamiętajmy, że w kopaniu Filecoin liczy się ilość dostarczonej do sieci przestrzeni dyskowej, nie tej wykorzystywanej.
Wykorzystywane miejsce z aktywnych umów to “zaledwie” 661.54 PiB, a więc kilka procent potencjału Filecoin. Jednak gdy wiemy, że 1 PiB = 1024 TiB, to łatwo możemy obliczyć, że aktualnie Arweave stanowi 0.018% Filecoin pod kątem przechowywanych ilości danych.
Różnica jest ogromna i wynika z wcześniej wspomnianych odrębności w wykorzystaniu. Filecoin z powodzeniem może rywalizować z największymi dostawcami pamięci na świecie (pod kątem cennika i możliwości wykorzystania), natomiast Arweave celuje w “Web3” i stworzenie systemu, w którym dane są niezmienne, zawsze dostępne, wielokrotnie powielone i “nigdy” nie znikną.
Powielanie danych również jest czymś, co różni obie sieci. W Arweave im większą część blockweave przechowuje górnik, tym większą ma szansę na znalezienie poprawnego hashu i zgarnięcie nagrody, a więc w domyśle każdy węzeł będzie przechowywał cały blockweave.
W Filecoin pliki przechowuje górnik, któremu zapłacił klient, a więc powielenia właściwie nie ma, natomiast wraz z wejściem w życie FVM, będzie można temu zaradzić poprzez zaprogramowanie odpowiedniej funkcji, która zwiększy replikację danych na większą liczbę górników.
Porównanie kryptowalut Arweave (AR) i FIlecoin (FIL)
Oba tokeny mają ograniczoną podaż, FIL do 2 mld, AR do 66 mln. FIL ma znacznie dalej do swojego limitu, a jego inflacja jest wyższa niż AR. W tym momencie w obiegu znajduje się 453 mln FIL oraz 50 mln AR.
FIL i AR pełnią kluczowe role w swoich sieciach. Oprócz standardowego pokrywania opłat transakcyjnych służą przede wszystkim do zapewnienia niezmienności, uczciwości i długowieczności przechowywanych danych.
FIL
Filecoin wykorzystuje FIL jako zastaw potrzebny w momencie dołączenia do sieci i kopania oraz w zawieranych umowach na przechowywanie plików, co ogranicza podaż w obiegu i zapewnia większe zaufanie, że dane będą dostępne. Oprócz tego posiada mechanizm spalania opłat transakcyjnych podobny do tego znanego z Ethereum, co ma oczywisty pozytywny wpływ na podaż.
Ponadto nagrody dla górników nie są wypłacane w całości natychmiastowo. 75% nagrody podlega 180-dniowemu vestingowi, czyli są stopniowo uwalniane.
Wszystkie te funkcje przekładają się na wyciągnięcie z obiegu i zablokowanie niemal 139 mln FIL oraz spalenie 35 mln tokenów.
dane: https://observablehq.com/@starboard/chart-fil-protocol-circulating-supply
AR
Wykorzystanie AR skupia się na opłatach transakcyjnych (czyli płatności za przechowywanie danych), w której główną rolę gra wspomniany już Storage Endowment, do którego trafia większość opłat transakcyjnych (83.33%).
Opłaty trafiają do puli, z której są wypłacane powoli i tylko, gdy jest taka potrzeba zgodnie z algorytmami Arweave. Endowment stale rośnie, ponieważ cały czas nie ma potrzeby na korzystanie z niego.
Można traktować to więc jako element usunięcia AR z obiegu. Oczywiście te tokeny kiedyś trafią do górników, ale wraz ze wzrostem wykorzystania zwiększać się będzie stan puli, a więc i dostępna w obiegu podaż
Więcej szczegółowych danych o Arweave na viewblock.io
Aktualnie w puli znajduje się już ponad 47 tys. AR. (57 tys. AR w dniu 11.10.23r.)
Służenie jako środek wymiany i opłata transakcyjna to jedyne wykorzystanie AR, jednak należy pamiętać, że każda transakcja, również związana ze smart kontraktami, działa tak samo. Różni się jedynie jej wysokość zależna od ilości danych, jakie będą musiały zostać zapisane na Arweave.
W przypadku Filecoin liczba wykorzystań jest podobna, ponieważ FIL służy jako zastaw w umowach zawieranych między “klientami” a górnikami, a wraz z nadejściem FVM, FIL będzie dodatkowo wykorzystywane w DeFi i wszystkich innych rozwiązaniach, które będą od teraz możliwe.
Podsumowanie
Choć oba projekty celują w tę samą dziedzinę skupiają się na rozwiązaniu różnych problemów. Wejście w życie FVM znacznie przybliża go w pewnych kwestiach do Arweave, ale nadal nie zmienia fundamentalnych założeń obu projektów.
Filecoin jest siecią, która przez długi czas ma szansę z powodzeniem rywalizować na ogromnym rynku przechowywania danych, a FVM i możliwość programowania Filecoin otwiera ogromne możliwości.
Arweave z kolei celuje w permanentne i wielokrotne zapisanie danych, które z różnych powodów mogą być ważne dla różnych osób. Może to być cały blockchain, którego odporność dzięki takiemu powieleniu znacznie wzrasta, może to być NFT, strony internetowe, ważne dokumenty historyczne, a nawet zdjęcie, które chcemy zachować…
Oba projekty oferują świetną i przydatną usługę, choć nie są pozbawione wad. Filecoin nadal ma przed sobą sporą inflację, a konkurencja tego projektu, to nie tylko inne kryptowaluty zajmujące się tą tematyką, ale największe korporacje na świecie.
Arweave jest dość drogie i przez to kieruje swoją usługę w węższy zakres rynku. Ponadto cały model ekonomiczny dla tak długiego przechowywania danych jest jednak niesprawdzony i istnieją wątpliwości, czy przetrwa próbę czasu i spełni swój cel.
Tak czy inaczej oba ekosystemu pełnią ważne funkcje z perspektywy całego ekosystemu kryptowalut, rosną i stale się rozwijają.
Czy któryś z tych projektów jest lepszy? Pod względem czystych danych dotyczących ich poziomu wykorzystania i adopcji, wydaje się, że Filecoin dominuje. Jeśli chodzi o zaufane i długowieczne przechowywanie danych, model Arweave jest do tego stworzony, ale idą za tym wyższe koszty. Pod względem tokenomii oba projekty prezentują ciekawe podejścia, są kluczowe dla działania sieci i posiadają mechanizmy stałego lub chwilowego ograniczania podaży w obiegu.
Jeśli nadal nie słyszałeś o żadnym z tych projektów, a wierzysz, że kryptowaluty mają taką, czy inną przyszłość lub nie wierzysz, ale podoba Ci się ta narracja, warto obie te sieci głębiej przeanalizować.
